Wondjes en kleine verwondingen bij paarden

Leestijd 7 minuten

Veel paardeneigenaren kennen de uitdaging van het omgaan met verwondingen bij hun paarden.
Als zeer ontvankelijke vluchtdieren kunnen paarden zichzelf gemakkelijk verwonden, waarbij ze vaak onbedoeld tegen objecten botsen in alarmerende situaties. Hoewel een veilige omgeving voor je paard cruciaal is, kunnen blessures niet altijd volledig worden voorkomen, vooral omdat kleine schermutselingen binnen een groep snel kunnen escaleren in blessures.

De verwonding beoordelen

Wanneer je een verwonding bij je paard ontdekt, is het essentieel om kalm te blijven en de situatie nauwkeurig te beoordelen.

Neem eerst even de tijd om een overzicht te krijgen en te bepalen of veterinaire hulp nodig is. Raadpleeg een dierenarts voor de volgende soorten wonden of verwondingen:

• Als de verwonding gepaard gaat met kreupelheid of een abnormale stand of houding van een ledemaat, of als het wondgebied snel en aanzienlijk opzwelt.

• Grote, gapende wonden waarbij de diepte moeilijk te beoordelen is, moeten meestal gehecht worden. Tijd is essentieel; wonden die binnen drie tot vier uur worden behandeld, genezen doorgaans beter.

• Hevig bloedende wonden. Bedenk bij het beschrijven van de bloeding aan de dierenarts of de wond binnen een minuut een borrelglas of zelfs een groter vat kan vullen. Houd schone kompressen in de buurt om indien nodig druk uit te oefenen. Dergelijke verwondingen komen minder vaak voor, maar komen af en toe voor.

• Tekenen van shock, zoals veranderingen in ademhaling, lichaamstemperatuur, zweten of uitputting, bij acute verwondingen.

• Als er vreemde voorwerpen in de wond zitten of purulente afscheidingen aanwezig zijn, of als er extreme hitte ontstaat rond de plaats van de verwonding.

• In gevallen waar de locatie van de verwonding de beoordeling belemmert, zoals rond de benen of knieën, waar pezen, botten en andere structuren minder beschermd zijn. Bij twijfel is het beter om een specialist te raadplegen.

Eerste hulp voordat de dierenarts er is?

In afwachting van de dierenarts mag je de wond niet uitgebreid behandelen. Vermijd het aanbrengen van zalven, jodium of andere stoffen, omdat deze de beoordeling van de wond kunnen bemoeilijken. Spoel indien nodig zware vervuiling weg met een zachte straal water.

> Tot slot, als je het niet zeker weet, controleer dan wanneer jouw paard zijn laatste tetanusvaccinatie heeft gehad. Paarden zijn bijzonder gevoelig voor tetanusbacteriën en vaccinatie tegen tetanus is cruciaal voor hun welzijn en kan levensreddend zijn.

Oppervlakkige verwondingen zelf verzorgen

Als je geliefde viervoeter geluk heeft gehad en alleen een oppervlakkige verwonding heeft opgelopen terwijl hij verder in goede gezondheid verkeert, kun je het zelf behandelen. Een klein krasje in de bovenste huidlaag zonder bloedingen of vuil vereist meestal geen actie, omdat het immuunsysteem van een gezond paard dit makkelijk kan herstellen.

Voor wonden die vervuild zijn met zand, aarde of stalstrooisel, begin je met spoelen met helder, stromend water. Het is handig om een steriele zoutoplossing bij de hand te hebben, omdat die gebruikt kan worden om de wond opnieuw te spoelen nadat het grove vuil is verwijderd. Een zoutoplossing is effectiever in het verwijderen van bacteriën en ziektekiemen. Verse, relatief schone wonden kunnen het beste direct met een zoutoplossing worden gespoeld om verdere besmetting te voorkomen.

Ontsmettingsmiddel: ja of nee?

Je kunt ervoor kiezen om de wond te ontsmetten, maar het is belangrijk om een ontsmettingsmiddel te kiezen dat speciaal bedoeld is voor wonden. Ongeschikte ontsmettingsmiddelen, zoals oppervlakteontsmettingsmiddelen of gewone huidontsmettingsmiddelen, kunnen de wondgenezing aanzienlijk belemmeren en het proces vertragen.

Als je niet zeker weet of een product geschikt is, kun je het beter niet gebruiken. Vermijd bovendien dat desinfecterende middelen in wondzakken of -holtes terechtkomen, omdat ze aanzienlijke weefselschade kunnen veroorzaken.

Wondgenezing ondersteunen

Veel kleine wondjes reageren goed op onmiddellijke maatregelen als ze snel worden uitgevoerd.
Het komt echter voor dat deze verwondingen pas later worden ontdekt of dat het genezingsproces om verschillende redenen niet verloopt zoals verwacht.

Als extra ondersteuning nodig is, kan inzicht in de fasen van wondgenezing nuttig zijn:

• Exsudatiefase (reinigende fase): Tijdens deze fase is de wond zichzelf nog aan het reinigen en ziektekiemen aan het wegspoelen. Blijven spoelen en desinfecteren kan nuttig zijn. Zorg ervoor dat er geen vreemde voorwerpen in de wond zitten en houd de wond schoon.

• Granulatiefase: In deze fase vormt zich delicaat nieuw weefsel, dat een dunne beschermende laag aan de buitenkant vormt en de genezing in gang zet. Granulatie begint meestal binnen 24 uur bij ongecompliceerde, schone wonden, maar kan tot 7 dagen vertraagd zijn bij complicaties.
  Afhankelijk van de conditie van het weefsel kunnen wondgels of zalven worden gebruikt om de genezing te ondersteunen. Gespecialiseerde wondgels, aloë vera of propolisgel kunnen worden aangebracht als de wond te droog en gebarsten is. Deze stoffen hebben wondhelende, voedende en ontstekingsremmende eigenschappen. Vette zalven moeten pas worden aangebracht als zich een nieuwe, dunne granulatielaag heeft gevormd of op de wondrand. Wonden genezen meestal van buiten naar binnen, wat te zien is aan een enigszins witachtige rand.

• Epithelisatiefase: Tijdens deze fase vormt zich geleidelijk een stevige, buitenste huidlaag, vaak eerst onder een uitwendig zichtbare korst. Het kan enige tijd duren voordat er zich meerdere cellagen hebben ontwikkeld en de huid weer stabiel en stevig is. Korsten moeten ongemoeid worden gelaten tot ze er vanzelf afvallen.

Minder is soms meer

Soms is minder meer als het gaat om de behandeling van wonden; veel kleine verwondingen vereisen gewoon geen verdere behandeling. Je moet echter altijd alert zijn op tekenen van ontsteking, zoals warmte, roodheid, zwelling en tederheid, en adequaat reageren als de normale genezing wordt vertraagd.

Bekende zinnen als “wonden moeten aan de lucht drogen” zijn achterhaald, net als het simpelweg dichtplakken van een wond met pleisterspray. Je kunt je het beste houden aan de fasen van wondgenezing.

Top 5 natuurlijke middelen ter ondersteuning van de wondgenezing

Er is een breed scala aan kruidenremedies, waarvan sommige al heel lang in de geneeskunde worden gebruikt. Hier is de top 5 van natuurlijke remedies die goed zijn om in het medicijnkastje te hebben:

• Manuka Honing: Manuka honing wordt beschouwd als een echte zegen voor geïnfecteerde wonden. Het is verkrijgbaar in verschillende vormen, meestal als medicinale zalf. Het heeft een ontsmettende en sterk ontstekingsremmende werking en is van onschatbare waarde in de diergeneeskunde vanwege de werkzaamheid tegen resistente bacteriën bij juist gebruik.
  
• Schors of bladeren van toverhazelaar: Toverhazelaar is verkrijgbaar als kant-en-klare zalf of tinctuur, maar je kunt ook zelf een aftreksel maken. Het heeft een antibacteriële, pijnstillende, ontstekingsremmende en antipuistische werking en verdooft het oppervlak lichtjes. Het kan gebruikt worden om tranende wonden te spoelen of om tranend eczeem of gekrabde wonden te behandelen.
  
• Calendula bloemen (Calendula officinalis): Calendula is verkrijgbaar als kant-en-klare olie of zalf, of je kunt zelf een extract bereiden. Het heeft een wondhelende en immunostimulerende werking, bevordert de regeneratie van de huid en is bijzonder geschikt voor slecht helende wonden.
  
• Kamillebloemen (Matricaria chamomilla): Kamille is een bekende klassieker, die wordt gebruikt als spoeloplossing vanwege de ontstekingsremmende werking of als voedende zalf om de regeneratie van de huid te bevorderen. Wees voorzichtig met mogelijke allergene reacties, vooral bij paarden met bekende allergieën.
  
• Droog extract van berkenbast: Dit extract, ook bekend als berkenoleogel, versnelt de epithelialisatie van wonden en kan gebruikt worden voor verschillende verwondingen, waaronder zonverbrande paardenneuzen. Het versnelt het wondgenezingsproces aanzienlijk.