De meeste paardeneigenaren zijn waarschijnlijk wel bekend met bietenpulp, in de klassieke (gemelasseerde) vorm of de ‘melassevrije’ variant die verkrijgbaar is onder verschillende merknamen.
Maar wat heeft bietenpulp te maken met pectines? En wat doet het in de voeding?
Gemelasseerde en ongemelasseerde bietenpulp
Bietenpulp is een eindproduct van de suikerproductie en wordt sinds het begin van de industriële suikerproductie ook gebruikt als diervoeder. Na het extraheren van het sap uit gehakte suikerbieten om suiker te produceren, worden de vezelrijke overblijfselen gedroogd en in verschillende vormen beschikbaar gemaakt als paardenvoer. De ‘klassieke’ bietenpulp wordt gemengd met melasse, een ander bijproduct van de suikerproductie, voorafgaand aan het drogen (en mogelijk pelletiseren).
Het kan tot maar liefst 20% suiker bevatten!
Voor paarden is ‘melassevrije’ bietenpulp (zonder toegevoegde melasse) echter populairder geworden. Desondanks bevat deze nog steeds ongeveer 5-10% suiker.
© Adobe Stock / M. Makela en Alp Aksoy
Bietenpulp, appeldroesem en pectines
Pectines behoren tot de groep van structurele koolhydraten. Dit zijn grote moleculen die bestaan uit suikerbouwstenen die door planten worden gevormd om hun verschillende delen (stengels, bladeren, vruchten) een stevige structuur te geven. De verschillende structurele koolhydraten in planten vertonen verschillende kenmerken.
Pectine draagt bij aan de stabiliteit en, nog belangrijker, elasticiteit door zijn vermogen om grote hoeveelheden water te binden, wat bekend staat als “geleervermogen”. Het wordt daarom vooral gevonden in bloemen, bladeren, vruchten en wortels.
Bietenpulp, het structurele bestanddeel van de suikerbiet, is van nature rijk aan pectine. Hetzelfde geldt voor appeldroesem of citrusvruchtendroesem. In de voedingsmiddelen- en farmaceutische industrie wordt pectine vaak gebruikt als geleer- en stabilisatiemiddel voor producten als jam, snoepgoed, zalf, gel, crème en nog veel meer, dankzij het waterbindende vermogen. Telkens wanneer een product een stevigere maar toch elastische textuur nodig heeft.
Het staat genoteerd als voedseladditief E440.
Pectine voor de voedingsindustrie wordt meestal gewonnen uit bietenpulp (het bijproduct van de suikerproductie), appeldroesem (het restproduct van de appelsapproductie) of citrusdroesem (het restproduct van de sinaasappel- en grapefruitsapproductie).
Door hun gelerende eigenschappen, die resulteren in een slijmerige consistentie in combinatie met water, worden pectines verondersteld gunstig te zijn voor de spijsvertering en de vorming van slijmvliezen, zoals die in de maag en darmen.
Pectines als diervoeder
Pectines worden niet alleen gebruikt in de voedings-, cosmetica- en farmaceutische industrie. Ze worden ook gebruikt als voer voor verschillende diersoorten. Pectines zijn zeer goed verteerbaar door pure herbivoren zoals runderen of paarden, in tegenstelling tot bij honden of mensen, waar pectine fungeert als onverteerbare vezel en meestal wordt uitgescheiden in de ontlasting. Het is cruciaal om aandacht te besteden aan de diersoort waarvoor pectines worden gebruikt.
Bij vee wordt voer dat rijk is aan pectine gebruikt als mestvoer, wat bijdraagt aan een snellere gewichtstoename dankzij de uitstekende verteerbaarheid. Dit is precies wat we voor onze paarden niet nodig zijn.
Naast de verhoogde energietoevoer zijn er nog andere factoren die pleiten tegen pectinerijke voeders, zoals bietenpulp of appeldroesem, voor paarden.
Effect op het microbioom van de dikke darm (‘darmflora’)
Vanwege hun opmerkelijke gelerende vermogen wordt aangenomen dat pectines de gezondheid van de spijsvertering en de maag bevorderen. Maar zoals zo vaak het geval is, ligt de werkelijkheid iets gecompliceerder.
Pectines bevorderen de darmperistaltiek, waardoor de snelle doorgang van voedselpulp door de darm wordt vergemakkelijkt. Een versnelde darmperistaltiek is ook verantwoordelijk voor het optreden van diarree bij sommige paarden bij blootstelling aan vers, jong gras. Hoe jonger het gras groeit, hoe hoger het pectinegehalte. Naarmate het gras rijper wordt, accumuleert het meer vezels in de vorm van cellulose, hemicellulose en lignine, waardoor de peristaltiek normaliseert.
Aangezien pectines niet verteerbaar zijn in de dunne darm van paarden, bereiken ze de dikke darm. Daar fungeren ze als voedingssubstraat voor een specifieke bacteriestam. Een overvloedige aanvoer van pectines kan hun snelle groei bevorderen, wat een verschuiving in het microbioom teweegbrengt, ook wel dysbiose genoemd. DELETE
Vooral melkzuurbacteriën, en in mindere mate protozoën, zijn verantwoordelijk voor de afbraak van pectines in de blindedarm en dikke darm van het paard. Dit zijn de onwelkome bewoners van de dikke darm, die niet alleen pectines kunnen afbreken, maar ook de meer algemeen bekende fructanen.
Het voeren van bietenpulp of appeldroesem stimuleert dus de vermenigvuldiging van bacteriën die, in het ergste geval, een daling van de pH-waarde in de dikke darm kunnen veroorzaken (“hindgut acidosis”) en mogelijk hoefbevangenheid kunnen veroorzaken.
Daarom wordt nu gesuggereerd dat veel gevallen van hoefbevangenheid tijdens het grazen in de lente niet worden toegeschreven aan het hoge eiwitgehalte in het jonge gras, maar eerder aan het verhoogde pectinegehalte in een microbioom dat een verschuiving heeft ondergaan. Als je in de winter regelmatig “melassevrije” bietenpulp of voer met appeldroesem voert, moet je niet verbaasd zijn over de gewichtstoename en hoefbevangenheid in de lente.
Tegen deze achtergrond is het ook uiterst twijfelachtig dat “melassevrije” bietenpulp herhaaldelijk wordt aangeprezen als “gezond krachtvoer” voor paarden met bestaande hoefbevangenheidsproblemen.
Vooral paarden met stofwisselingsstoornissen zouden geen pectinerijk voer moeten krijgen.
Zelfs bij gezonde paarden kan een verschuiving in het microbioom in deze richting schadelijke langetermijneffecten hebben. Het regelmatig voeren van bietenpulp, zelfs in zijn ‘melassevrije’ vorm, kan uiteindelijk resulteren in een metabolisch ziek paard op stal.
© Adobe Stock / Bronwyn Photo
Het is tegenwoordig bekend hoe belangrijk een gezonde en diverse darmflora en een stabiele neutrale pH-waarde in de dikke darm zijn om veel ziekten te voorkomen, van hoefbevangenheid tot zomereczeem. Daarom moeten eenzijdige verschuivingen van het microbioom van de dikke darm door dergelijke voeders worden vermeden.
Conclusie
Samenvattend kan worden geconcludeerd dat
voedingsmiddelen die rijk zijn aan pectine, waaronder melassevrije bietenpulp, appeldroesem, citrusvruchtendroesem, etc., niet geschikt zijn als gezond paardenvoer.
Meer over dit onderwerp: Welke hoeveelheid suiker is schadelijk voor mijn paard?
Richtiges Training und bedarfsgerechte Fütterung gehören untrennbar zusammen und oft ist das eine nicht ohne das andere möglich. In ihrer Praxis betreut sie Pferde, vom Rentner bis zum Sportpferd, aus allen Sparten der Reiterei mit verschiedensten Problematiken und unterstützt bei der anschließenden Gesunderhaltung der Pferde.
Sie selbst bildet sich jedes Jahr bei namhaften Trainern und Therapeuten weiter.
https://www.equus-solis.de/
🇬🇧 Elke Malenke has been a dual activation trainer since 2011, and in 2012 she added acupuncture massage for horses and dogs to her repertoire. To complement her therapeutic offerings, she completed the Equine Nutrition Advisor course with Dr. Christina Fritz in 2019.
Proper training and appropriate feeding are inseparably linked, and often one is not possible without the other. In her practice, she cares for horses of all kinds, from retirees to sport horses, across various equestrian disciplines, addressing a wide range of issues and supporting the subsequent maintenance of the horses' health. She continues her education every year with renowned trainers and therapists.
https://www.equus-solis.de/
- Bietenpulp, appeldroesem & Co. – goed voor de gezondheid van een paard? - 22. augustus 2023
- Biergist in paardenvoer – beter dan zijn reputatie? - 14. augustus 2023
- Vezelverteerbaarheid van ruwvoer voor paarden - 5. januari 2022
