Kruidenprofiel
Nederlandse benaming
Paardenbloem; regionale namen zijn bijvoorbeeld hondenbloem (Groningen), hondstong (Drenthe), hynsteblom (Friesland), melkwiet (Zeeland), pisbloem (Limburg), konijnenbladeren (Texel) of brievenbesteller (West-Friesland)
Latijnse benaming
Taraxacum officinale uit de composietenfamilie (Asteraceae); gaat terug op het Arabische “Tarakshaqum” – wat bitter kruid betekent
Traditionele toepassingen
Paardenbloembladeren worden traditioneel gebruikt vanwege hun urineafdrijvende werking bij nieraandoeningen jonge bladeren kunnen als salade worden bereid. Opengesneden bloemstengels verzachten brandwonden en insectenbeten. Wortels worden gebruikt bij galblaas- en leveraandoeningen (verhogen galafscheiding, stimuleert eetlust). Wordt ook gebruikt bij constipatie, reuma, om het bloed te zuiveren, en uitwendig bij eczeem.
Wetenschappelijk bewezen effect(en)
Tot nu toe geïdentificeerde actieve ingrediënten zijn onder andere essentiële oliën, inuline, choline, vitamine A, B, C, mineralen (zink, mangaan, kalium), bitterstoffen, flavonoïden, triterpenen, fenolen, sterolen, sesquiterpenen, carotenen, tanninen en slijmstoffen. Bewezen ontstekingsremmend, urineafdrijvend, leverbeschermend, eetlustopwekkend, antidiabetisch (type 2), antimicrobieel
Congestie en oedeem door nier- en hartinsufficiëntie, allergieën voor samengestelde planten, leverworminfectie
Contra-indicaties
Congestie en oedeem door nier- en hartinsufficiëntie, allergieën voor composietplanten, leverwormbesmetting
Wanneer wordt het verzameld?
De plant wordt door paarden vooral in de lente gegeten. Hoofdbloei eind april/begin mei, maar bloeit tot in de herfst, oogst van de bladeren van de lente tot de herfst, oogst van de wortels voor medicinale doeleinden in de zomer
Welke delen van de plant worden gebruikt
Bladeren, bloemen, wortels, actief deel: bladeren, wortel
Hoe bereid je het
De bladeren kunnen vers of gedroogd gevoerd worden. Van de gedroogde bladeren en fijngehakte wortels kan thee worden gezet.
Trivia
Komt op alle bodems voor, extreem aanpasbaar, pionierplant, kan tot 2 m lange penwortels vormen, indicatorplant voor stikstofrijke (overbemeste) bodems. Als hij plat groeit, wijst dit op een voedselarme bodem. Als hij daarentegen bosachtig groeit, is de grond rijk aan stikstof. Belangrijke plant voor bijen (1 kg honing≙ meer dan 100.000 paardenbloemen)
Sanoanimal Kruidentip:
Zodra het lente wordt, stralen de weiden als een zee van gele bloemen. Deze mood-booster na de donkere wintermaanden hebben we te danken aan de paardenbloem. De plant is wijdverspreid in veel regio’s van de wereld en waarschijnlijk kennen we hem allemaal met zijn gele bloem en later met zijn pluizige kop. Paardenbloemen groeien op bijna alle soorten ondergrond – of het nu gaat om laagland of hooggebergte, weiland of schraal bos, en ook in de tuin, waar de meeste mensen ze onkruid noemen.
Paardenbloem is een bekende medicinale plant, waarvan de geneeskrachtige werking al in de 15e eeuw werd beschreven. Vanwege de vele positieve eigenschappen worden de plant en al haar bestanddelen vandaag de dag nog steeds gebruikt – van de bloem tot de wortel. Als onze paarden paardenbloemen in de wei vinden, graven ze soms zelfs de wortels op om deze op te eten. Ze zoeken instinctief naar paardenbloemen, vooral in de lente, vanwege de essentiële oliën, vitaminen, mineralen, bitterstoffen, flavonoïden en slijmstoffen die ze bevatten. Het vitamine A-gehalte in paardenbloemen is zelfs hoger dan in wortels. Vanwege het urineafdrijvende effect wordt paardenbloem vooral therapeutisch gebruikt als onderdeel van zuiverings- en ontgiftingskuren. Studies bij paarden zijn echter nog niet uitgevoerd.
Er zijn echter successen te herkennen in de traditionele geneeskunde en in onderzoeken die zijn uitgevoerd op mensen en andere diersoorten. Paardenbloem versterkt het immuunsysteem, stimuleert de stofwisseling en ondersteunt de lever. Hier laat paardenbloem zich van zijn veelzijdige kant zien: het werkt urineafdrijvend, vochtafdrijvend, leverbeschermend en eetlustopwekkend. Het heeft ook een ondersteunende werking bij mensen met diabetes type 2 (insulineresistentie) en heeft een antimicrobiële werking tegen bacteriën, virussen en schimmels.
In de lente eten paarden graag paardenbloem omdat de bittere stoffen de dikke darm helpen om over te schakelen van hooi naar jong weidegras. Paardenbloem kan therapeutisch gegeven worden aan paarden met hoefbevangenheid om de stofwisseling te stimuleren, omdat hoefbevangenheid meestal ook de nieren aantast. Voor de zekerheid moet je echter altijd een therapeut raadplegen. Het ontstekingsremmende effect van paardenbloem kan samen met het metabolisme-stimulerende effect ook een positief effect hebben op oudere paarden, vooral die met artrose. Paarden met de neiging tot het krijgen van dikke benen, ruinen met opgezwollen kokers en paarden met eczeem en andere huidproblemen hebben ook baat bij de vochtafdrijvende, nier- en leverstimulerende werking. Traditioneel wordt het witte sap uit de stengels van de paardenbloem ook uitwendig gebruikt om wratten te behandelen, hoewel het sap van de celandine hier geschikter is.
Al met al is paardenbloem een van onze bijzonder waardevolle kruidenplanten, die paarden niet alleen graag op natuurlijke wijze eten, maar die dankzij het brede therapeutische spectrum ook van tijd tot tijd aan het dieet kan worden toegevoegd, vooral tijdens de vachtwisselingsperiode.
Bronnen
– Büssing et al. (2018): In vitro and in vivo diuretic effect of Taraxacum officinale. Journal of Ethnopharmacology, 216, 197-204.
– Clevely, A., Richmond, K. (2006): Die Welt der Kräuter – Alle Kräuter von A-Z – Der große Ratgeber für Garten, Haushalt und Gesundheit. Premio Verlag. Slovakia.
– Fleischhauer, S. G. et al. (2011): Essbare Wildpflanzen – 200 Arten bestimmen und verwenden. AT Verlag. Baden und München.
– Peper, K.-H. (2015): Lexikon der Ostfriesischen Natur- und Volksheilkunde -Gesammeltes Wissen von 1560 bis heute. Isensee Verlag. Oldenburg.
– Wegner, V. (2020): Löwenzahn (Taraxacum Officinale). https://www.gartenzauber.com/lowenzahn-taraxacum-officinale/ (zuletzt aufgerufen am 01.04.2023)
– Wittek, C. (2019): Heilpflanzen & Hausmittel für Pferde. Franckh-Kosmos Verlags-GmbH & Co, Stuttgart.
– Martinez, M., Poirrier, P., Chamy, R., Prüfer, D., Schulze-Gronover, C., Jorquera, L., & Ruiz, G. (2015). Taraxacum officinale and related species—An ethnopharmacological review and its potential as a commercial medicinal plant. Journal of Ethnopharmacology, 169, 244-262.
– Schütz, K., Carle, R., & Schieber, A. (2006). Taraxacum—a review on its phytochemical and pharmacological profile. Journal of ethnopharmacology, 107(3), 313-323.
– Di Napoli, A., & Zucchetti, P. (2021). A comprehensive review of the benefits of Taraxacum officinale on human health. Bulletin of the National Research Centre, 45(1), 1-7.
– Hu, C. (2018). Taraxacum: Phytochemistry and health benefits. Chinese Herbal Medicines, 10(4), 353-361.
– Lis, B., & Olas, B. (2019). Pro-health activity of dandelion (Taraxacum officinale L.) and its food products–history and present. Journal of Functional Foods, 59, 40-48.
– Jalili, C., Taghadosi, M., Pazhouhi, M., Bahrehmand, F., Miraghaee, S. S., Pourmand, D., & Rashidi, I. (2020). An overview of therapeutic potentials of Taraxacum officinale (dandelion): A traditionally valuable herb with a reach historical background. WCRJ World Cancer Res. J, 7, e1679.
– Moro, C. O., & Basile, G. (2000). Obesity and medicinal plants. Fitoterapia, 71, S73-S82.
– Kania-Dobrowolska, M., & Baraniak, J. (2022). Dandelion (Taraxacum officinale L.) as a source of biologically active compounds supporting the therapy of co-existing diseases in metabolic syndrome. Foods, 11(18), 2858.
– Cheema, H. S., & Singh, M. P. (2021). The Use of Medicinal Plants in Digestive System Related Disorders—A Systematic Review. J. Ayurvedic Herb. Med, 7, 182-187.
