Op een dag geniet je van een ontspannen buitenrit met je paard, zonder enige zorgen, maar de volgende dag staat het plotseling op drie benen in zijn stal. Wat is er gebeurt? In de meeste van deze gevallen is het gelukkig slechts een pijnlijk maar over het algemeen onschadelijk hoefabces.
Een hoefabces, ook wel hoefzweer genoemd, is een pijnlijke verzameling pus in het hoornkapsel van de paardenhoef.
Aangezien de pus in een hoefabces wordt ingesloten door het harde hoefhoorn, kan het niet gemakkelijk ontsnappen, wat leidt tot verhoogde druk op het gevoelige hoornvlies. Hierdoor leiden abcessen vaak tot plotselinge en ernstige kreupelheid, die kan aanhouden totdat het aangetaste lid immobiel is. In eerste instantie kunnen paardeneigenaren diep geschokt zijn en het ergste vrezen wanneer hun paard ernstig kreupel loopt als gevolg van wat vermoed wordt een hoefabces te zijn.
Maar hoe kun je vaststellen of jouw paard daadwerkelijk een absces heeft?
Natuurlijk kan plotselinge ernstige kreupelheid worden veroorzaakt door verschillende andere blessures of verwondingen dan een abces, zoals schade aan pezen of banden en breuken. Als er echter plotselinge kreupelheid optreedt zonder zwelling of gevoeligheid in andere delen van het been, moet een hoefabces als mogelijke oorzaak worden overwogen. Typische symptomen zijn:
- Plotselinge, ernstige kreupelheid, waarbij het aangetaste been volledig onbelast is,
- De aangetaste hoef is duidelijk warmer,
- Vaak is het been ook gezwollen,
- Soms is pulsatie voelbaar.
Solche Symptome können natürlich auch im Zusammenhang mit einer (einseitigen) Hufrehe oder einem Nageltritt auftauchen oder eben mit einem Sehnen- oder Bänderschaden oder einer Fraktur einhergehen. Deze symptomen kunnen ook gerelateerd zijn aan aandoeningen zoals hoefbevangenheid, een nageltred, een banden- of peesblessure, of een breuk. Daarom is het zelfs in gevallen waarin er een redelijk vermoeden bestaat van een hoefabces, raadzaam om een dierenarts en/of hoefspecialist te raadplegen om een juiste diagnose te stellen en het probleem te behandelen. Deze professionals kunnen dan een nauwkeurigere diagnose stellen met behulp van een hoefonderzoekstang en, idealiter, de exacte locatie van het abces vaststellen. Als het paard een merkbare reactie vertoont wanneer de hoef op een specifieke plek wordt vastgeknepen, heb je de bron van het probleem geïdentificeerd.
Let op: deze pijnreactie moet reproduceerbaar zijn en opnieuw gecontroleerd worden, aangezien er een andere reden kan zijn geweest voor het gedrag van het paard op dat moment.
Wat te doen bij een hoefabsces?
Zodra andere mogelijke oorzaken van de kreupelheid zijn uitgesloten en de exacte locatie van het abces is vastgesteld, is de meest geschikte aanpak om er een opening voor te maken. Deze procedure moet echter worden uitgevoerd door een gekwalificeerde dierenarts of een professionele hoefbekapper. Bovendien moet dit alleen worden uitgevoerd als de diagnose zeker is en het abces voldoende is uitgegroeid. Net zoals peuteren aan een onvolgroeide puist op je gezicht niet effectief is. Het abces te vroeg openen kan leiden tot complicaties, net zoals het te vroeg uitknijpen van een puistje problemen kan veroorzaken.
Het voortijdig behandelen van het abces kan verschillende problemen opleveren. Het is mogelijk dat de precieze locatie van het aangetaste gebied niet nauwkeurig kan worden vastgesteld, wat resulteert in het verwijderen van een aanzienlijke hoeveelheid hoorn bij het openen van het gebied. Als gevolg daarvan kan het paard een aanzienlijk gat in de zool hebben, wat het risico op verdere infectie en de ontwikkeling van een zwakke plek in het hoefhoorn verhoogt. Om dit te voorkomen is het aan te raden om eerst een vochtig hoefverband aan te brengen op onrijpe abcessen.
Om de rijping van hoefabcessen te versnellen, kun je bijvoorbeeld zuurkool of warme aardappelpuree toevoegen aan het hoefverband.
Hoefverband en andere behandelingen
Afhankelijk van je voorkeur kun je een babyluier gebruiken voor het hoefverband (voeg extra vloeistof toe, want het zal een aanzienlijke hoeveelheid absorberen) of kiezen voor een gewone gaasdoek die je vastzet met tape. De luierversie is meestal de eenvoudigere keuze voor diegenen die niet zo bekwaam zijn in het maken van hoefverband. Zuurkool of aardappelpuree versnellen de rijping van het hoefabces door een warme en vochtige omgeving te creëren, waardoor het hoefhoorn zachter wordt en in een later stadium nauwkeuriger geopend kan worden.
Het is het beste om pijnstillers en koelbehandelingen voor hoefabcessen te vermijden, omdat deze de natuurlijke ontstekingsreactie kunnen belemmeren. Koelen of het gebruik van pijnstillers kan dit proces belemmeren, omdat de ontstekingsreactie een cruciaal onderdeel is van het genezingsmechanisme van het lichaam om de infectie te verwijderen.
Naast een hoefverband kunnen homeopathische middelen worden toegediend om extra ondersteuning te bieden. Hepar sulphuris, zwavel en myristica hebben aangetoond effectief te zijn in deze gevallen. Dit zijn de klassieke “abcesmiddelen” die bekend zijn in de homeopathie. De keuze van het middel en de potentie ervan moeten worden bepaald door een dierenarts op basis van het specifieke geval. Het is essentieel dat je je houdt aan de relevante regelgeving voor geneesmiddelen bij het gebruik van homeopathische middelen voor paarden.
Soms kan een abces op natuurlijke wijze aan de oppervlakte komen en zich openen bij de kroonrand of de zool, waar het door de zachtere huid kan breken. In sommige gevallen vindt dit proces plaats zonder dat het paard van tevoren kreupelheidssymptomen vertoont en kan het onopgemerkt blijven door de eigenaar. Het abces wordt pas zichtbaar aan het einde van dit proces wanneer het aangetaste gebied uitgroeit tot een horizontale scheur in het hoorn die naar beneden uitgroeit.
Helaas gebeurt dit niet altijd, dus het is raadzaam om een professional te laten beoordelen of het abces rijp genoeg is om te worden geopend. Als het abces op de juiste manier wordt geopend, geeft dit aanzienlijke verlichting voor het paard. Het openen en afvoeren van de pus verlicht onmiddellijk de drukpijn.
De grootte en diepte van de wond waar het abces is ontstaan, bepalen de nazorg. Eerst moet de opening worden gedesinfecteerd. Als een aanzienlijk deel van de zool is verwijderd, is het essentieel om een droog hoefverband aan te brengen om de gevoelige hoeflederhuid te beschermen. In dat geval moet de holte worden ingepakt met een prop watten en vervolgens worden afgedekt met een hoefverband. Een babyluier kan hiervoor dienen; deze wordt vastgemaakt aan de hoef en biedt stabiliteit met hechtpleister en duct tape rond de zool en de hoefwand. Dit voorkomt dat het verband te snel slijt.
Het verband moet regelmatig worden vervangen en de wond moet worden gedesinfecteerd en schoongehouden om herinfectie te voorkomen. Bij kleinere abcesopeningen of naarmate het abces beter wordt, kan het voldoende zijn om het gat te sluiten met een prop watten en/of bijenwas. Sommigen kiezen ervoor om kauwgom te gebruiken om het gat te sluiten, maar dit is vaak niet erg veilig.
Maar wat zijn eigenlijk de oorzaken voor het ontstaan van een absces?
Vanuit een klassiek perspectief wordt aangenomen dat een abces wordt veroorzaakt door het binnendringen van vreemde voorwerpen (zoals stenen, nagels of soortgelijke voorwerpen) in het hoef capsule. Bacteriën kunnen ook binnendringen via een kroonrandletsel, wat kan leiden tot de ontwikkeling van een abces. In beide gevallen is er sprake van een infectie die van buitenaf komt. Toch lijkt dit zelden de primaire oorzaak te zijn. Daarom moet er altijd rekening worden gehouden met andere factoren.
Een abces kan bijvoorbeeld ook worden veroorzaakt door onvoldoende hoefverzorging. Als er ongelijkheden in de hoef zijn die leiden tot spanning en hefboomwerking, zoals geforceerde hoeven of te strakke hoefijzers, kan dit resulteren in aanzienlijke druk op de hoeflederhuid en leiden tot ontsteking, wat uiteindelijk resulteert in de ontwikkeling van een abces. Dit fenomeen kan ook worden waargenomen bij veel paarden tijdens de overgang van het lopen op hoefijzers naar “blote voeten”. In dit geval heeft de hoef tijd nodig om zich aan te passen aan de nieuwe situatie en biedt de zool, die aanvankelijk vaak vrij dun is, niet voldoende bescherming. In dergelijke situaties is het essentieel om de hoefverzorging te optimaliseren en het gebruik van hoefschoenen te overwegen om de hoeven te ondersteunen tijdens de overgangsfase.
Voor paarden die gevoelig zijn voor hoefabcessen is het belangrijk om hun dieet te evalueren, te zorgen dat hun ontgiftingscapaciteit wordt ondersteund en eventueel hun dieet aan te passen. Bij deze paarden lijkt het erop dat hun stofwisseling overbelast is, waardoor zich afvalstoffen ophopen die niet goed via de gebruikelijke kanalen kunnen worden afgevoerd. Ontgifting vindt als het ware plaats via de hoeven. Goedbedoelde maar helaas ongeschikte reinigings- of ontgiftingsbehandelingen kunnen bijvoorbeeld leiden tot een verhoogd aantal hoefabcessen bij deze paarden. In zulke gevallen is het cruciaal om een competente therapeut te raadplegen die een therapieplan kan ontwikkelen dat geschikt is voor het paard.
Hoe kun je hoefabscessen in de toekomst voorkomen?
Natuurlijk is het niet altijd mogelijk om te voorkomen dat het paard vreemde voorwerpen in zijn voet krijgt, wat kan leiden tot de ontwikkeling van een abces. Maar met zorgvuldig management en een aantal preventieve maatregelen kun je de kans op zulke incidenten zeker verkleinen. Zorg er in eerste instantie voor dat er geen vreemde voorwerpen zoals spijkers, schroeven en dergelijke rondslingeren in de uitloop, op de poetsplaats en overal waar je met de paarden loopt. De hoeven moeten ook dagelijks worden onderzocht en zorgvuldig worden schoongemaakt.
Regelmatig professioneel hoefbewerking door een hoefsmid of hoefbekapper zou standaard moeten zijn en is cruciaal voor de gezondheid van de hoeven. Het behandelingsschema moet worden aangepast aan de huidige staat van de hoeven en ze moeten dienovereenkomstig worden behandeld of gecorrigeerd. Indien nodig moeten geschikte hoefbeschermende maatregelen worden genomen, zoals het gebruik van hoefschoenen.
Ook het dieet moet ook worden geoptimaliseerd wanneer dat mogelijk is, omdat dit vaak de belangrijkste boosdoener lijkt te zijn, vooral bij paarden die vaker abcessen hebben. Tijdens het verharen ervaart de stofwisseling van het paard aanzienlijke stress, waardoor de kans op hoefabcessen toeneemt. Om hoefabcessen te voorkomen is het cruciaal om de lever en nieren te ontlasten, omdat dit de belangrijkste ontgiftingsorganen zijn in het paardenlichaam.
