Inleiding
Op het moment dat de zon schijnt en het prachtige weer zich aandient, is het lastig om al aan de winter te denken. Echter, uiterlijk aan het begin van het modder- en vorstseizoen zul je betreuren dat je de zomer niet effectiever hebt benut voor de voorbereiding van de winteruitlopen. Dit omdat, wanneer de paarden weer wegzakken in de modder, de dagen kort zijn en het weer onaangenaam is, je geen bouwmaatregelen wilt nemen die je leven gemakkelijker zouden kunnen maken. Daarom is de zomer eigenlijk het geschikte moment om vooruit te plannen en de stal voor te bereiden op het aankomende vorst- en modderseizoen.
Boden van de uitlopen verharden
Makkelijk gezegd, maar niet altijd even makkelijk gedaan. Indien je slechts een tijdelijke huurder bent of niet over de benodigde financiële middelen beschikt, is het meestal niet haalbaar om de uitloop uitgebreid te verharden of met professionele drainage en dergelijke te voorzien. Desondanks kun je het leven tijdens het modderseizoen aanzienlijk vergemakkelijken. Bijvoorbeeld kun je paddockplaten op de looppaden door de uitloop leggen. Dergelijke platen zijn ook beschikbaar in varianten waarbij geen bevestiging van de ondergrond vereist is. Het oppervlak moet gewoon wat geëgaliseerd worden, en in de zomer kan dit meestal vrij goed met behulp van een sleep achter een tractor, auto of zelfs een paard. Het is niet nodig om de hele paddock te verharden voor dit doel.
Paarden hebben de neiging om looppaden te gebruiken om door de uitloop te navigeren en hun voeten droog te houden. Daardoor hoopt mest zich vaak op langs deze paden en kan het gemakkelijk verzameld worden.
Het aanleggen van trails vereenvoudigt normaal gesproken het uitmesten, omdat ze ervoor zorgen dat de paarden een eind moeten lopen, maar de mest wordt niet over grote, modderige oppervlakken verspreid. In plaats daarvan blijft de mest op de verharde trails waar je hem beter kunt opruimen.
De grond rond de voerplaatsen in het bijzonder moet verhard worden, omdat het hier meestal bijzonder modderig is. Naast paddockplaten zijn ook graszoden geschikt, maar de gaten moeten goed gevuld zijn zodat pony’s en veulens er niet in vast komen te zitten. Je kunt soms ook heel betaalbaar gebruikt voetbalgras kopen en dat is uitstekend, vooral op oneffen oppervlakken. Door zijn gewicht hoeft hij ook niet veel vastgezet te worden (behalve op hellingen). Met droge standplaatsen rond de hooiruiven en verharde looppaden is uitmesten in de winter ook veel eenvoudiger en kunnen vuilgerelateerde ziekten aan de benen, zoals rotstraal of mok, niet zo snel uitbreken.
Waterafvoeren ontwerpen
Paarden vinden het niet erg om door de modder te lopen. Maar met name in zeer natte winters met temperaturen boven het vriespunt en veel regen wordt het in veel paddocks geen pretje. Niet alleen komen onze eigen regenlaarzen graag in de modder vast te zitten op weg naar het paard. Ook de kruiwagen is nauwelijks te bewegen en constant in de modder staan die vervuild is met mest is niet gezond voor de hoeven en benen van onze lievelingen.
Als je uitlopen met hellingen hebt, zit je meestal in de goede positie dat het water grotendeels vanzelf wegloopt (hoewel de helling dan ook beetje bij beetje naar beneden glijdt). En uitlopen in vlakke gebieden verzuipen meestal in meer of mindere mate, afhankelijk van de regenval. Als het water niet op zijn minst een beetje wordt afgevoerd, zullen de prachtige paddockplaten uiteindelijk wegzwemmen of wegzinken in de modder zoals Atlantis in de zee.
Als je niet in de lente wilt beginnen met archeologische opgravingen voor je paddockplaten, moet je nu beginnen met het tegenhouden van een mogelijke overstroming. Dit kan bijvoorbeeld door greppels te graven of taluds op te vullen om het water om te leiden naar gebieden die niet of zelden door de paarden worden gebruikt.
De greppels en heuveltjes moeten zo ver mogelijk buiten de gebieden lopen waar de paarden zich graag bewegen, omdat paarden niets leuker vinden dan over opgevulde heuveltjes te klimmen of in de greppels te rollen. Ze verwoesten dan vaak in korte tijd de moeizame grondwerken en egaliseren alles opnieuw.
Ook hier is het de moeite waard om paden aan te leggen en het water om te leiden naar gebieden buiten de paden. Je kunt bijvoorbeeld het pad opvullen en het vervolgens bevestigen met paddockplaten in het midden. Hierdoor kan het water naar de zijkanten weglopen en daar worden afgevoerd. De paarden (en de kruiwagen) lopen dan droog in het midden op de “dijk”.
Als je helemaal geen helling hebt, kun je een kuil graven buiten de uitloop of in het midden ervan (maar wel goed omheind!) met een graafmachine om het water daarheen te leiden. Met een pomp en een lange slang kan het water over langere afstanden van de uitloop naar het grasland of de volgende sloot worden geleid.
Natuurlijk is dit alles nog lang niet zo optimaal als een uitloop met professionele drainage en versteviging, maar het is nog altijd beter dan dat iedereen wegzakt in de modder door de constante winterregen.

Drinkbakken vorstvrij houden
Een van de grote problemen bij temperaturen onder het vriespunt is het bevriezen van waterbakken. In stallen met boxen wordt het probleem meestal opgelost door een verwarmd drinksysteem te installeren en ramen en deuren goed gesloten te houden. Hierdoor blijft het water vloeibaar, maar meestal hebben de paarden in deze stallen min of meer last van ademhalingsproblemen door de permanent slechte lucht. In open loopstallen is de watervoorziening nog moeilijker, omdat de drinkbakken hier niet van de temperatuur van de omgeving beschermd zijn.
Als je een vorstvrije wateraansluiting in de uitloop hebt, zit je goed met een verwarmde vlotterdrinker. Naast de waterleiding is er echter ook een stroomaansluiting voor nodig. Dit is niet in elke open stal beschikbaar of het bevindt zich niet noodzakelijk waar je de drinkbak wilt installeren.
Als je een bron hebt, is een baldrinkbak een goed idee.
Baldrinkbakken blijven meestal vorstvrij als je meer dan vier paarden hebt. Let op, er zitten wel verschillen tussen de modellen. Vraag bij twijfel de handelaar of fabrikant om advies. Sommige paarden hebben echter de neiging om met het water in de drinkbak te spelen. Ze nemen het water in hun mond en laten het er dan weer uitstromen. Op deze manier kunnen voedselresten in de bak terechtkomen en kan er kiemgroei optreden. Daarom is het belangrijk om deze drinksystemen regelmatig uit elkaar te halen en schoon te maken.
Als je geen drinkwaterbron hebt, een beperkt budget voor een baldrinkbak of een verwarmde vlotter, of als je minder dan vier paarden hebt, kan een eenvoudige badkuip net zo goed dienst doen. Zet deze in een houten kist en isoleer ze met polystyreen of gelijkaardig isolatiemateriaal.
Je kunt hier een verwarmingsspiraal, zoals die te koop is in de terrariumsectie, rond de kuip leggen. Hier ben je echter weer een stopcontact voor nodig. Anderen hebben ook met succes een aquariumverwarmingsstaaf in het water geĂŻnstalleerd, maar hier moet je uitkijken naar een variant met een droogzekering die automatisch uitschakelt als de staaf niet meer in het water ligt.
Er bestaan ook constructies met Ă©Ă©n (of, in het geval van grote kuipen, meerdere) gloeilampen van 60 watt onder het bad, die het bad warm genoeg houden door hun warmteproductie.
Als je geen elektriciteit ter beschikking hebt, kun je ook kaarsen onder de kuip zetten, die met hun kaarswarmte de kuip van onderen warm houden. Maar wees voorzichtig, de meeste isolatiematerialen zijn brandbaar! Hier moet je ervoor zorgen dat de constructie bestand is tegen ongelukken en dat er voldoende afstand is tussen de isolatie en de kaarsen. Een minder goedkoop, maar echt vorstbestendig systeem is de ThermoBar uit Zweden (en daar weten ze alles van vorst!), naar keuze met of zonder stroomaansluiting.
Voor iedereen die overweegt om zijn eigen verwarmde drinkbak te maken, is het het beste om met het project te beginnen als het nog warm is. Je wilt er niet aan werken bij temperaturen onder het vriespunt of als het blijft regenen, want dan kan het behoorlijk blubberig worden.
Veel paarden, vooral die met maagzweren, stellen warm drinkwater in de winter erg op prijs.
Deze paarden hebben er baat bij als je ’s avonds naar de stal komt en warm water in jerrycans meeneemt, zodat ze uit een emmer kunnen drinken. Hier wordt per paard soms 20 liter en meer in één veeg weggezogen. Deze paarden kunnen meestal overweg met de paar slokjes koud water die ze gedurende de dag drinken zonder verstoppingskoliek of nierproblemen. Wanneer er bij -10°C en lager helemaal niets meer werkt, moet je de paarden ’s ochtends en ’s avonds uit emmers warm water laten drinken. Ze leren heel snel om zoveel mogelijk op te nemen op de momenten dat er water wordt aangeboden, zodat ze de rest van de tijd zonder water kunnen. Dit is natuurlijk niet ideaal, maar het is beter dan de paarden voor bevroren waterbakken te laten staan.
Routes korter maken
Tijdens de zomer, als het mooi weer is, nemen we graag een paar ommetjes met de mestkar. In motregen en modder wordt elke extra omweg echter een marteling. Het is de moeite waard om van tevoren na te gaan waar er kan worden geoptimaliseerd. Natuurlijk wil je de paarden aanmoedigen om te bewegen en daarom installeer je zoveel mogelijk hooivoerplaatsen. Maar als je zakken hooi over modderige uitlopen moet tillen, wordt het pad in de paddock al snel een enorme, zich elke dag herhalende uitdaging.
Het is optimaal als je meerdere overdekte hooirekken kunt installeren, die vervolgens worden geladen met hele rondbalen en worden vastgezet met een net om te voorkomen dat het hooi te snel wordt opgegeten. Regelmatig bijgevuld met de shovel, is dit de eenvoudigste versie. Maar niet alle stallen hebben een eigen shovel of zoveel paarden en de nodige centjes om meerdere voerbakken te installeren. Daarom worden er vaak hooinetten opgehangen, wat een mooie oplossing is, maar veel werk.
Je kunt ook strategisch geplaatste kleine weidetenten of schuilplaatsen bevoorraden met hooibalen, zodat er in de buurt van elk hooistation een voorraad ligt.
Zo hoef je minder ver te lopen om de hooinetten weer te kunnen vullen. Natuurlijk moet je ervoor zorgen dat de wegen ernaartoe ook bij slecht weer begaanbaar zijn met de shovel, anders kan je er helaas geen nieuwe balen in leggen als het modderig is en je wilt er ook geen rondbalen door de modder heen rollen. Bovendien kun je de hooiopslagen in het weekend vullen met de weekvoorraad gevulde hooinetten. Zo bespaar je tijdens de werkweek tijd omdat je de netten alleen maar hoeft op te hangen en niet hoeft te vullen.
Ook voor de mesthoop geldt dat je moet overwegen of deze gunstig gelegen is. In de zomer wil je het natuurlijk ver weg van de paarden hebben om stank en vliegenoverlast te minimaliseren, maar in de winter betekent dit lange extra afstanden.
Het is ongunstig voor de hygiëne en wormbesmetting om de mest op een hoop in de uitloop te verzamelen. Misschien kan er een extra container of aanhanger naast worden geplaatst, die regelmatig kan worden geleegd?
Zorg er ook hier voor dat de grond begaanbaar is: Je kunt er immers niet altijd op vertrouwen dat de grond op tijd droog of bevroren is voor het ophalen van de mest.
Een vorstvrij ingepakt waterton als voorraad kan ook veel gesjouw met wateremmers voorkomen. Apparatuur, mestkar etc. moeten binnen handbereik zijn en zo weerbestendig mogelijk. Het is zeker geen pretje om ze uit de sneeuw te graven of ze in de schemering te zoeken.
Voor goed hooi zorgen
Tijdens het weideseizoen hoef je je hier over het algemeen geen zorgen over te maken, omdat de paarden meestal alleen ’s nachts hooi krijgen of 24 uur per dag in de wei staan. Maar tegen september moeten de meeste stallen weer bijvoeren omdat de weilanden zijn leeggegeten. Om genoeg goed hooi beschikbaar te hebben, is het de moeite waard om alvast in de zomer contact op te nemen met de boeren om aan te geven hoeveel je nodig bent.
Paarden eten 2-3 kg hooi per 100 kg lichaamsgewicht per dag.
Hoe kouder het weer, hoe groter de behoefte aan hooi. Dus liever te royaal dan te zuinig inkopen. De ervaring leert dat de prijzen aan het eind van de winter stijgen als de voorraden leeg raken. Hooi is de belangrijkste warmtebron voor paarden, dus zorg voor een constante toegang tot ruwvoer, vooral bij koud weer. De portie warme slobber elke avond geeft ons wellicht een goed gevoel, maar helpt het paard helaas helemaal niet om zich warm te houden.
Veel boeren bieden de mogelijkheid om de wintervoorraad te reserveren en in hanteerbare hoeveelheden te laten leveren, zodat je niet zelf voor de hele winter een voorraad hoeft aan te leggen. Opslag onder een vliesdoek, overkapping of hooitent voor kleine hoeveelheden en een korte tijd is heel goed mogelijk. Opslag onder een dekzeil kun je beter vermijden, omdat door condensatie schimmelgroei kan ontstaan. Dit is slechts een oplossing voor een paar dagen ( bovendien is het vervelend om de hooibaal onder lagen sneeuw en ijs uit het zeil te trekken). De installatie van een kleine overkapping of tent is altijd de moeite waard. Zorg ervoor dat je 1-2 lagen pallets onder de hooibalen plaatst voor ventilatie van de onderzijde, zodat schimmel hier geen kans krijgt.
Zorg er bij het kopen van hooi voor dat de kwaliteit geschikt is voor de paarden. Het is waarschijnlijk voor iedereen logisch dat beschimmeld hooi niet geschikt is om te voeren. Maar vaak wordt er geen rekening met de voedingswaarden gehouden en deze zijn aan de buitenkant van het hooi niet te zien. Als je een vaste leverancier hebt, is het vaak de moeite waard om een hooianalyse te laten uitvoeren. De Weende analyse is samen met het meten van het suikergehalte voldoende om een goed overzicht te krijgen. Het suikergehalte moet absoluut onder de 10% zijn voor recreatiepaarden en onder de 6% voor paarden met stofwisselingsproblemen zoals insulineresistentie, EMS, pseudo-EMS of PSSM. Slechte eiwitwaarden kunnen goed worden gecompenseerd door het voeren van esparcettecobs of Vitalcobs. Het hooi moet verder stengelig en lichtgroen zijn en aangenaam tot neutraal ruiken. Muffe, zure of gefermenteerde geur, sterke stofvorming, grijze plakken in het hooi, giftige planten enz. geven aan dat dit hooi absoluut ongeschikt is om te voeren.
Hooi dat wordt aangeboden in ruiven met netten, in hooinetten, hooikisten, hooibakken, hooiballen of andere slowfeeder methodes, verlengt de voertijd en zorgt ervoor dat paarden continu toegang hebben tot ruwvoer. Het gebruik van verschillende slowfeeders op diverse locaties in de uitloop stimuleert ook beweging en verschillende (hoofd-)houdingen tijdens het eten, wat natuurlijk gedrag bevordert. Met extra stronetten, takken en twijgen of zelfs een armvol bladeren kun je het ruwvoer diversifiëren.

Om ook in de winter de voorziening te garanderen, moeten vethoudende zaden (bv. lijnzaad, zonnebloempitten, hele rozenbottels, OKAPI Wilde zaden) in afwisseling worden aangeboden naast liksteen en mineraalvoer. Gedroogde bessen leveren hoogwaardige vitamines, zelfs in het koude seizoen, bijvoorbeeld als OKAPI Wilde Bessen of zelf verzameld in de zomer, gedroogd en aangeboden in de winter. Hier kunnen bosbessen, rozenbottels, frambozen en bramen worden aangeboden. Zorg er tijdens het drogen en bewaren wel voor dat er geen schimmel ontstaat.
Conclusie
Het voorbereiden van de winteruitloop is cruciaal om het aankomende vorst- en modderseizoen stressvrij te maken voor paardeneigenaren. Verharde uitlopen, goed geplande waterafvoeren, vorstvrije drinkbakken, geoptimaliseerde looproutes en goede hooivoeding zijn belangrijke maatregelen om de gezondheid en het welzijn van paarden tijdens het koude seizoen te garanderen.
Zo komen onze viervoeters fit de volgende winter door!
Meer tips: 9 handige dingen om tijdens regenachtige dagen op stal te doen
- Voorwaarden voor het succesvolle leren bij paarden – Wat heeft mijn paard echt nodig? - 4. januari 2025
- Aangeleerde hulpeloosheid bij paarden – wanneer het levensplezier verdwijnt - 4. januari 2025
- West-Nijlvirus bij paarden - 10. september 2024