Hooi is niet gelijk aan hooi
Twee partijen hooi, de ene nogal gelig en niet bijzonder geurig, de andere prachtig groen, ruikt heerlijk naar hooi en is naar menselijke maatstaven het ideale voer – maar de paarden kijken er niet naar en geven de voorkeur aan het – in onze ogen – mindere kwaliteit, gelige hooi.
Maar hoe onderscheiden zich de verschillende hooimonsters van elkaar, afgezien van de samenstelling van de grassen? Wat maakt het ene hooi lekkerder dan het andere? En hoe kunnen paardeneigenaren bepalen welk hooi het beste is voor hun paard?
Geen beoordeling zonder laboratoriumanalyse
Hier moet je kijken naar de laboratoriumanalyses waarin de voedingswaarden en het vezelgehalte worden bepaald. Deze kun je niet zien aan de buitenkant van het hooi. Dergelijke analyses worden aangeboden door landbouwkundige testlaboratoria , die ook precieze instructies geven voor het nemen en opsturen van de monsters, zodat de resultaten betrouwbaar zijn.
Wanneer zo’n hooianalyse wordt aangevraagd, wordt deze meestal geanalyseerd volgens de zogenaamde Weender-analyse. De geanalyseerde voedingswaarden omvatten:
- Ruw eiwit (het totale eiwitgehalte)
- Ruw vet (het totale gehalte aan vetten en oliën)
- Ruwe as (het totale gehalte aan minerale bestanddelen) en
- Ruwe celstof (alle niet-wateroplosbare koolhydraten, d.w.z. hoofdzakelijk plantenvezels)
Suikergehalte – hoe lager hoe beter
Bij het analyseren van hooi voor paarden worden suiker en fructaan meestal ook bepaald en vermeld, en beide worden samengevoegd onder “totaal suiker”. Suiker wordt opgenomen in de dunne darm en verhoogt direct de bloedsuikerspiegel. Fructaan wordt echter gefermenteerd in de dikke darm en komt niet als suiker in de bloedsomloop terecht. Voor een kwalitatieve beoordeling van paardenhooi is het belangrijk om onderscheid te maken tussen de twee.
Het suikergehalte (niet het totale suikergehalte) in hooi moet voor paarden altijd lager zijn dan 10%, bij voorkeur zelfs maar 6%, vooral als er sprake is van ziektes zoals hoefbevangenheid, EMS, insulineresistentie, enz. Het fructaangehalte speelt een ondergeschikte rol in hooi, omdat de weersomstandigheden tijdens de hooioogst normaal gesproken ook gepaard gaan met lage fructaangehaltes.
Eiwit – niet te veel, niet te weinig
Het optimale eiwitgehalte in paardenhooi ligt tussen 6% en 9%. Als het ruw eiwitgehalte lager is, moet eiwit worden toegevoegd, bijvoorbeeld in de vorm van luzerne of esparcette. Als het hoger is, is het hooi geschikt voor sportpaarden met hun verhoogde eiwitbehoefte, maar kan het leiden tot overgewicht (EMS) bij zwaardere rassen en recreatiepaarden.
Waar komt de energie voor het paard vandaan?
De eigenlijke energieleverancier in hooi voor paarden zijn de vezels. Vezels worden uitsluitend verteerd door de micro-organismen in de dikke darm en bestaan uit verschillende celwandcomponenten die min of meer verteerbaar zijn. Deze celwandcomponenten zijn hemicelluloses en (in water onoplosbare) pectines (beide vrij goed verteerbaar), cellulose (minder goed verteerbaar) en lignine (onverteerbaar voor paarden).
Hoe groter de plant gegroeid is – en dus hoe later hij geoogst werd – hoe hoger het ligninegehalte. De lignine zorgt ervoor dat de stengel van de plant stabiel blijft en niet doorbuigt, d.w.z. het ruwe vezelgehalte neemt toe, maar de verteerbaarheid neemt af omdat lignine niet verteerd kan worden door paarden.
Bovendien neemt het eiwitgehalte (ruw eiwit) af naarmate het gewas ouder is.
Vezel is niet gelijk aan vezel
Helaas kijkt de conventionele Weender-analyse niet naar de verschillende vezelfracties, maar wordt er alleen onderscheid gemaakt tussen ruwe celstof (cellulose, lignine), stikstofvrije componenten (stikstofvrije extractiestoffen, in wezen alle resterende koolhydraten, d.w.z. suiker, zetmeel, enz.), ruw vet, ruw eiwit en ruwe as.
Omdat het verteerbare vezelgehalte echter het doorslaggevende criterium is voor het paard, is de Weender-analyse in 2004 aangepast volgens van Soest. Er werd een verdere onderverdeling gemaakt in niet-vezelhoudende koolhydraten (NFC, waaronder suikers, zetmeel, fructanen en wateroplosbare pectinen), neutraal detergente vezels (NDF, alle structurele koolhydraten zoals hemicellulose, cellulose en lignine), zuur detergente vezels (ADF, cellulose en lignine) en zuur detergente lignine (ADL, ligninegehalte).
Als deze fracties bepaald zijn, kan het hemicellulosegehalte berekend worden:
Hemicellulosegehalte = NDF – ADF
Het cellulosegehalte kan ook berekend worden: Cellulosegehalte = ADF – ADL
Het effect van verschillende vezels
Zowel lignine als cellulose, die onverteerbaar of moeilijk verteerbaar zijn, vertragen de darmperistaltiek. Dat betekent dat als het paard gevoelig is voor verstoppingsproblemen en koliek, het beter is om hooi te voeren met een lager ADF-gehalte. Als het paard vatbaarder is voor diarree, moet het ADF-gehalte hoger zijn.
Dit is al heel goed onderzocht bij konijnen. Daar is de ideale factor van verteerbare vezels (DF) ten opzichte van ADF minder dan 1,3. Als de factor groter is, krijgen konijnen diarree. Helaas zijn er nog geen exacte gegevens voor paarden.
Grofweg zou het ADF-gehalte (cellulose en lignine) niet hoger moeten zijn dan 45%, omdat dit hooi dan veel te weinig voedingswaarde heeft. Dit hooi kan echter gebruikt worden om te mengen met een voedzamer hooi om een 24/7 hooivoorraad te garanderen zonder te veel energie te bevatten, vooral voor overgewichtige paarden (EMS, vetophopingen) of paarden die erg snel aankomen.
Idealiter zou het ADF-gehalte van hooi voor gezonde paarden lager moeten zijn dan 31%. Hooi met een NDF-gehalte van meer dan 65% is niet langer erg smakelijk voor paarden, maar kan onder bepaalde omstandigheden ook gemengd worden met voedzamer hooi.
De samenstelling van de verschillende vezelfracties is ook de reden waarom paarden geen 2e snede (“koeienhooi”) moeten krijgen. In de tweede groeifase is het gehalte aan (onoplosbare) pectines veel hoger in verhouding tot cellulose, hemicellulose en lignine, wat kan leiden tot diarree, een opgeblazen gevoel of koliek.
Conclusie
Een ideaal paardenhooi is daarom een late eerste snede van een soortenrijke weide zonder hoog suikergehalte/prestatiegras, met een hoog gehalte aan cellulose en hemicellulose, een matig gehalte aan lignine en een laag gehalte aan onoplosbare pectines.
Meer over dit onderwerp: Hooianalyse – altijd de moeite waard!
Richtiges Training und bedarfsgerechte Fütterung gehören untrennbar zusammen und oft ist das eine nicht ohne das andere möglich. In ihrer Praxis betreut sie Pferde, vom Rentner bis zum Sportpferd, aus allen Sparten der Reiterei mit verschiedensten Problematiken und unterstützt bei der anschließenden Gesunderhaltung der Pferde.
Sie selbst bildet sich jedes Jahr bei namhaften Trainern und Therapeuten weiter.
https://www.equus-solis.de/
🇬🇧 Elke Malenke has been a dual activation trainer since 2011, and in 2012 she added acupuncture massage for horses and dogs to her repertoire. To complement her therapeutic offerings, she completed the Equine Nutrition Advisor course with Dr. Christina Fritz in 2019.
Proper training and appropriate feeding are inseparably linked, and often one is not possible without the other. In her practice, she cares for horses of all kinds, from retirees to sport horses, across various equestrian disciplines, addressing a wide range of issues and supporting the subsequent maintenance of the horses' health. She continues her education every year with renowned trainers and therapists.
https://www.equus-solis.de/
- Bietenpulp, appeldroesem & Co. – goed voor de gezondheid van een paard? - 22. augustus 2023
- Biergist in paardenvoer – beter dan zijn reputatie? - 14. augustus 2023
- Vezelverteerbaarheid van ruwvoer voor paarden - 5. januari 2022
