Gelukkig hoeven de meeste paardeneigenaren zich niet veel zorgen te maken over hoe het ruwvoer of het stro voor hun paard wordt opgeslagen, want daar zorgt de stalhouder voor. Pas als er zogenaamde “opslagschade” optreedt, d.w.z. schimmel in het hooi als gevolg van onjuiste opslag, komt de kwestie aan de orde. Dit komt omdat bedorven hooi kan leiden tot aanzienlijke en langdurige gezondheidsproblemen bij paarden, bijvoorbeeld in de vorm van chronische hoest, mestwater, koliek of zelfs abortus bij fokmerries.
Hooi in folie is geen oplossing
Het idee van veel stalhouders om over te schakelen van hooi op kuil omdat je de in plastic verpakte balen buiten kunt opslaan, brengt op de lange termijn net zoveel gezondheidsproblemen voor de paarden met zich mee als beschimmeld hooi. Ongeacht de bergen plastic wegwerpfolie die kuilbalen jaar na jaar produceren en die op stortplaatsen in ontwikkelingslanden terechtkomen, is kuil simpelweg niet goed voor de gezondheid van paarden. Het voeren van ingekuild voer kan mogelijk zijn voor runderen, omdat ze gemiddeld maar een paar jaar leven voordat ze worden geslacht. Als je echter in je paard een metgezel voor vele jaren ziet, moet je over het algemeen afzien van kuilvoer. Een goede hooiopslag is dus het allerbelangrijkste in elke paardenstal.
Vocht is het begin van alle schimmelvorming
Verreweg het belangrijkste is om het hooi altijd droog te houden. Vocht van de grond (vooral wanneer opgeslagen op aarde of zand), condensatie die van het dak of op de muren druipt, evenals een hoge luchtvochtigheid (bijv. mist) of regen die op het hooi valt, zijn fataal. Het heeft geen zin om het hooi in topdroge staat aan te voeren als het vervolgens consequent vocht opneemt in de weken en maanden daarna. Want alle micro-organismen die bijdragen aan het bederf van het voer hebben een vochtig klimaat nodig – hoe natter, hoe comfortabeler ze zich voelen. Droog bewaren is echter niet altijd even makkelijk.
De eersteklas opslag: schuur
In het beste geval heeft de stal een goede oude schuur. Een versterkte vloer van steen, hout of beton moet bescherming bieden tegen vocht van onderaf, en een goed ontworpen ventilatie zorgt ervoor dat het hooi niet in brand kan vliegen tijdens het nazweten en dat er geen condens in het hooi druppelt. Muren en deuren beschermen tegen regen en optrekkende mist. Helaas staan plaatselijke bouwverordeningen of een bouwverbod het bouwen van een goede schuur vaak in de weg, en vooral als je een kleinschalige stal hebt of de paarden aan huis hebt staan, wordt het bouwen van een schuur meestal een onmogelijke klus.
Het goedkopere alternatief: hooitent
Veel mensen zetten een hooitent in de wei om voorraden op te slaan voor de komende weken of – in de grote uitvoering – voor de hele winter. Dergelijke tenten zijn verkrijgbaar in halfronde of “klassieke” huisvormige tentvormen en kunnen op het gras worden geplaatst zonder gesloten grondplaat (d.w.z. zonder langdurige grondafdichting). Tegen stormen worden ze voornamelijk vastgezet met lange grondspijkers. Afhankelijk van de voorschriften van de plaatselijke gemeente kan het echter zijn dat voor hooitenten nog steeds een vergunning nodig is! Controleer dit daarom voordat je het tent opstelt.
Rondom dicht
Je moet ervoor zorgen dat je de voorkant kunt afsluiten met dekzeilen die aan de tentstokken bevestigd zijn en dat de opening waardoor je elke dag bij het hooi komt niet recht naar de weerzijde (voornamelijk het westen) gericht is. Meestal blijft deze opening voor langere tijd open wanneer hooi wordt buitengehaald of kan na verloop van tijd niet meer volledig worden gesloten als gevolg van slijtage. In deze gevallen kunnen regen en mist het hooi binnendringen via het open of slecht sluitende dekzeil en het bederf versnellen.
Belangrijk voor opslag op aarde: de onderbouw
Om te voorkomen dat de hooibalen vocht opnemen van de onverharde grond, mogen ze niet rechtstreeks op de grond worden gelegd, maar moeten ze worden opgeslagen op minstens één, bij voorkeur twee lagen pallets. Een dubbele palletlaag is iets omvangrijker aan te leggen, maar zorgt voor betere ventilatie van onderaf. Het is de moeite waard om hier te investeren in de iets duurdere europallets, omdat wegwerppallets vaak instabieler zijn en gemakkelijker kunnen breken, wat een hoger risico op letsel met zich meebrengt. Bovendien zijn ze meestal na één winter op de vochtige grond al doorgerot en moeten ze dan worden weggegooid.
Let op: Condenswater!
Het is belangrijk om de hooibalen niet tot aan de muren of het plafond te stapelen. Want zodra de zon op het tentzeil schijnt, stijgt er altijd wat waterdamp op uit de hooibalen (hooi bevat gemiddeld zo’n 10-15% restvocht, zelfs als het superdroog aanvoelt), die zich afzet op de plastic zeilen. De halfronde of gevelvormige tentvorm laat condensatie in principe weglopen, maar dan moeten er geen hooibalen in de weg liggen om het op te vangen.
Dit is precies het probleem met opslag in tenten: Onder het zeil ontstaat vaak een vochtige omgeving, waardoor de balen gaan schimmelen en dus veel sneller bederven dan in een schuur. Hoe kleiner de tenten, hoe groter het risico op slechte ventilatie en vochtophoping. Wat daarom absoluut moet worden voorkomen, is het afdekken van de hooibalen met een zeil dat direct op de balen ligt. Helaas zie je dit vaak in kleinschalige stallen of bij paardeneigenaren die de paarden aan huis hebben staan. Deze vorm van opslag is niet alleen vervelend voor het dagelijkse voeren, maar het zeil bovenop zorgt er meestal ook voor dat je de balen letterlijk kunt zien beschimmelen.
First in, first out
In het geval van kleine hooitenten of hooibalen die bedekt zijn met zeil, is het essentieel om ervoor te zorgen dat het hooi dat op deze manier is opgeslagen, onmiddellijk kan worden gevoerd en niet eindeloos blijft liggen. Hier is het belangrijk om alleen de hoeveelheid voor een paar dagen of weken op te slaan en volgens het principe “first in, first out” te voeren. Voer dus altijd eerst de oude balen voordat je er nieuwe in doet. Want hoe langer ze in de tent of onder het zeil worden bewaard, hoe groter het risico op bederf.
De budgetvriendelijke variant: vliesdoek
Een goedkoop alternatief voor hooitenten is het vliesdoek, dat al enkele jaren op de markt is en nu door veel – zelfs grote – stallen wordt gebruikt. Een vliesdoek bestaat uit een stof die waterafstotend is (niet waterdicht!) maar vocht laat verdampen, dus het is vergelijkbaar met een windstopperjas. Ook hier worden de hooibalen op pallets gestapeld; een dubbele palletlaag tussen het hooi en de grond is optimaal. De hooibalen worden dan op elkaar gelegd om een puntdak te vormen. Dit werkt veel beter met ronde balen dan met vierkante balen.
Staand water sijpelt door vliesdoek
Als je er een plat oppervlakte hebt, kan het regenwater erop blijven liggen en na verloop van tijd door het vliesdoek sijpelen. Door de schuine kanten kan het weglopen, zodat het hooi eronder grotendeels droog blijft. Het voordeel van een vliesdoek ten opzichte van een zeil is dat vocht uit het hooi ook weer kan verdampen. Dit betekent dat er geen condensatie optreedt, die door de buitenste balen wordt geabsorbeerd en bederf kan veroorzaken. Je moet ervoor zorgen dat je je hooiopslag zo plaatst dat wind en zon ervoor zorgen dat ook vocht de opslag snel kan verlaten. Beschut tegen de wind of in de schaduw van bomen werkt dit vrij slecht en zo kun je ook onder een vliesdoek schimmelbalen kweken.
Conclusie: Er zijn veel opslagmogelijkheden voor hooi, maar niet elke manier is geschikt voor iedereen.
Bij het bouwen van een paardenstal of het verbouwen van een voormalige boerderij tot paardenhouderij mag de opslag van hooi niet worden onderschat en moet er vanaf het begin een goede hooischuur worden ontworpen. Waar dit niet mogelijk is, zijn hooitenten of vliesdoeken een goed alternatief. Natuurlijk is een vliesdoek nooit zo goed als een echte schuur of een goed geventileerde, grote, halfronde tenthal. Bij correct gebruik is het echter een haalbaar en betaalbaar alternatief, vooral voor kleinschalige stallen of stallen aan huis waar zelfs hooitenten niet gemakkelijk kunnen worden neergezet, bijvoorbeeld vanwege bouwvoorschriften.
Hoe slechter de opslagmogelijkheden, hoe minder er moet worden opgeslagen.
Het is optimaal als je dan, in geval van ongunstige opslagomstandigheden, alleen opslaat wat je nodig hebt voor een overzichtelijke periode onder het vliesdoek of in je kleine hooitent en een boer hebt die je regelmatig bevoorraadt (en het zelf netjes in de schuur bewaart). Dit betekent dat je zelfs op wat minder gunstige locaties goede resultaten kunt behalen met vliesdoeken of kleine hooitenten en volledig kunt afzien van het voeren van kuil.
