Leestijd 3 minuten  

Als je je paard in de winter regelmatig wortelen, appels of bietenpulp (ook de niet-gemelasseerde variant) voert, zorg je ervoor dat er in de loop van de wintermaanden langzaam maar zeker een populatie micro-organismen in de dikke darm ontstaat die de in deze voedingsmiddelen aanwezige pectine (een plantenbestanddeel van fruit, groenten en jong gras of bladeren) kunnen afbreken.

In eerste instantie lijkt dit niet problematisch, aangezien het paard afhankelijk is van een goed functionerend microbioom in de dikke darm om energie uit plantenvezels te halen. Het probleem ligt echter in het feit dat pectine in de natuurlijke voeding van het steppendier paard slechts in een zeer korte groeiperiode beschikbaar is, namelijk na de regenval in de winter, en dan ook nog in kleine hoeveelheden. Tijdens de evolutie waren de belangrijkste voedingsbronnen voor paarden altijd andere plantenvezels, voornamelijk cellulose en hemicellulose.

De micro-organismen die pectine afbreken, zijn daarom wel altijd in de dikke darm van het paard aanwezig, maar slechts in zeer kleine aantallen. Dit is positief, omdat zij een zuur milieu prefereren en doorgaans een pH-waarde van ongeveer 5 creëren in hun directe omgeving. De micro-organismen die cellulose afbreken, oftewel het eigenlijke microbioom van het paard, hebben echter een pH-waarde nodig in het neutrale bereik, rond de 7.

Bij wilde paarden kan de pectine-afbrekende groep zich dus maar kort vermenigvuldigen, namelijk wanneer de steppe na regenval gedurende enkele weken groen wordt.

Daarna verdorren de planten door een gebrek aan water, en gedurende de volgende 9-10 maanden is er weer uitsluitend cellulose beschikbaar. Hierdoor neemt de pectine-afbrekende groep weer af en wordt deze verdrongen door de cellulose-afbrekende micro-organismen. Als je echter gedurende de hele winter pectinerijke voedingsmiddelen blijft voeren, stimuleer je specifiek de groei van deze micro-organismen.

Wanneer een paard met een dergelijke darmflora op de weide wordt gezet, komt er in zeer korte tijd een grote hoeveelheid pectine via het jonge lentegras in de dikke darm terecht. De goed voorbereide pectine-afbrekende micro-organismen kunnen zich daardoor plotseling sterk vermenigvuldigen, wat leidt tot een snelle daling van de pH-waarde. Dit veroorzaakt een massale sterfte van micro-organismen in de dikke darm die niet tegen het zure milieu bestand zijn. Deze dode micro-organismen lossen op in de darm en geven hun inhoudsstoffen vrij, de zogenaamde endotoxinen, die via de darmwand in de bloedbaan kunnen worden opgenomen. Als grote hoeveelheden endotoxinen in het bloed terechtkomen, kan dit hoefbevangenheid veroorzaken.

Via een vergelijkbaar mechanisme kan fructaan ook hoefbevangenheid veroorzaken, al zijn hierbij andere micro-organismen betrokken, voornamelijk melkzuurbacteriën. Deze bacteriën komen bijvoorbeeld in de dikke darm terecht door de regelmatige voedering van kuil, biergist of producten met melkzuurbacteriën.

Wanneer een paard in zo’n geval grote hoeveelheden fructaan binnenkrijgt (bijvoorbeeld in de lente, op warme zonnige dagen met koude nachten), komt het fructaan in de dikke darm terecht en kunnen de melkzuurbacteriën zich overmatig vermenigvuldigen. De door deze bacteriën geproduceerde melkzuur verlaagt het pH-milieu in de darm snel, wat eveneens kan leiden tot een endotoxine-gerelateerde hoefbevangenheid. De plantenmix van de weide speelt hierbij een belangrijke rol. Op een schrale grasmat, vergelijkbaar met een steppevegetatie, kan zelfs een paard met dysbiose (verstoring van het microbioom of fermentatieprocessen in de dikke darm) redelijk veilig worden geweid. Hier groeien voornamelijk kruiden en schrale grassen die een laag pectinegehalte hebben.

Als de weide echter een mooie, bladrijke, groene grasmat is, is voorzichtigheid geboden. Deze bevat veel pectine in de bladeren en op de meeste weiden groeien tegenwoordig veel productiegrassen, die aanzienlijk hogere fructaangehalten hebben dan schrale grassen.

Team Sanoanimal
Laatste berichten van Team Sanoanimal (alles zien)