Vooral met slecht weer dat niet bijzonder uitnodigend is voor buitenactiviteiten, of wanneer je maar beperkt tijd hebt om jouw paard te bewegen, zul je merken dat veel ruiters hun paarden erg kort en snel poetsen.
Sommige ruiters borstelen alleen eventjes het kleine stukje waar het zadel ligt, zadelen hun paard snel op en zijn kort daarna al onderweg richting de rijbak. Als je paardeneigenaren hierover vraagt, zul je vaak reacties horen als ‘Nou, het paard is toch al schoon’ of ‘Daarom draagt het paard een deken – zodat ik het niet zo lang hoef te poetsen.’ Maar poetsen is veel meer dan alleen het verwijderen van vuil.
Als je wilde paarden observeert, zul je misschien opmerken dat ze zich soms in de modder rollen en er daarna bijna ‘gepaneerd’ lijken. Een paar uur of een dag later valt het zand en vuil meestal vanzelf af.
De vacht heeft een zelfreinigend mechanisme waarbij talg (dat wil zeggen, huidolie) geproduceerd door de talgklieren naar buiten wordt geduwd langs het haar. Dit maakt het haar niet alleen waterafstotend, maar helpt ook bij het verwijderen van hardnekkige vuildeeltjes. Rollen in het zand draagt ook bij aan het reinigen van de vacht, omdat de zanddeeltjes over de vacht wrijven en daardoor talg en vuil losmaken en meenemen.
Schudden naderhand verwijdert het zand uit de vacht en zelfs het meest hardnekkige vuil verdwijnt. Een beetje drogen en schudden maakt het paard er weer schoon uit zien. Vanuit dit perspectief zou je kunnen denken dat er geen noodzaak is om paarden grondig te poetsen, aangezien ze perfect in staat lijken tot zelfreiniging zonder onze hulp.
Het verwijderen van vuil is echter slechts één aspect van het borstelen van onze paarden. Het is natuurlijk cruciaal om zand en vuil te verwijderen om schuurplekken te voorkomen, vooral waar het zadel en hoofdstel liggen.
Belangrijker nog, tijdens het borstelen inspecteer je doorgaans elk deel van het lichaam. Als er verwondingen onder de vacht zijn, kun je ze nu detecteren, bijvoorbeeld wanneer er plotseling een korst verschijnt of bloed of lymfe door de vacht loopt na het borstelen, terwijl dezelfde plek eerder zichtbaar droog was.
Vooral onder een pluizige wintervacht kunnen zich makkelijk kleine, oppervlakkige verwondingen verstoppen. Bovendien kun je nu mogelijke zwellingen ontdekken, die kunnen wijzen op een hematoom of ontsteking,
en of je paard met pijn, ontwijken of afweer bij bepaalde lichaamsdelen reageert. Als het paard tijdens het borstelen van de rug zijn wervelkolom naar beneden duwt, kan het rugpijn ervaren door gespannen spieren. Dit is een waarschuwingsteken dat je eens met een bekwame manuele therapeut zou moeten bespreken of, als alternatief, het zadel weer eens moet laten controleren. Het negeren van dit gedrag kan uiteindelijk leiden tot kreupelheid, het afbokken van de ruiter of volledige weigering om voorwaarts te bewegen.
Zelfs een lichte zwelling aan de benen, zoals na een schop, of minimaal dikke kogels, kun je nu voelen, terwijl het je eerder misschien nog niet was opgevallen. Als het paard plotseling moeite heeft om een been op te tillen of het been tijdens het hoeven uitkrabben terugtrekt, ervaart het waarschijnlijk pijn aan de andere kant en vermijdt het gewicht op het andere been te zetten.
De pijn hoeft niet per se ernstig genoeg te zijn om kreupelheid te veroorzaken. Echter, wanneer je probeert de hoef uit te krabben, waarbij je het daadwerkelijke ‘ondersteunende been’ van het paard wegneemt, moet het plotseling gewicht dragen op het pijnlijke been, wat onaangenaam kan zijn voor het paard. Dit laat het door zijn onwil zien.
Als het paard, terwijl je de straalgroeven uitkrabt, plotseling zijn been krachtig probeert weg te trekken, kan het last van rotstraal of een hoefabces hebben. Hoewel jouw paard hierdoor niet automatisch kreupel hoeft te lopen, kan de druk van de hoevenkrabber pijnlijk zijn.
Grondige verzorging biedt waardevolle inzichten in je paard en zijn lichaam. Bovendien is het borstelen en verzorgen een sociale activiteit; er is immers een reden waarom paarden die vrienden zijn aan elkaar knabbelen.
Het verzorgen van je paard maakt het niet alleen blij, maar stelt je ook in staat om op plekken te krabben die het zelf moeilijk kan bereiken. Deze ‘gunst’ wordt wederkerig beloond door gemotiveerde samenwerking, en soms wil je paard zijn waardering tonen door jou ook een fijne massage te geven. Dit versterkt de band tussen jullie beiden, verbetert de samenwerking en vormt uiteindelijk de basis voor jou en je paard om samen plezier te hebben.
Daarom, ondanks alle alledaagse stress, tijdsdruk en drukte die je soms kunt ervaren, zijn die 15 minuten die je besteedt aan het verzorgen en borstelen van je paard zoveel meer dan alleen maar poetsen.
