Oude paarden fit het voorjaar in brengen

Leestijd 13 minuten

Net zoals wij mensen ouder worden, is dat ook bij onze paarden het geval. Terwijl vier decennia geleden een paard ouder dan 20 nog als ‘gepensioneerd’ werd beschouwd, zie je tegenwoordig steeds vaker paarden van midden tot laat in de twintig die nog steeds genieten van een ontspannen ritje door de natuur of actief aan het trainen zijn in de rijbak. Deze wijze dieren, die hun mensen vaak waardevolle lessen leren door een mix van koppigheid en ondeugendheid, zijn echt een genot om mee te maken.

Het is echter essentieel om te onthouden dat rond de leeftijd van 20 jaar het begin van ‘kleine kwaaltjes’ veel meer aandacht en zorg op specifieke gebieden vereist voor een paard van deze leeftijd in vergelijking met een jonger paard. Elke winter vormt een uitdaging voor veel eigenaren van oudere paarden, die reikhalzend uitkijken naar de komst van het eerste groene gras. Met de komst van warmer weer en de opening van het weideseizoen worden veel dingen vaak weer makkelijker.

Een gezond gewicht behouden met vezelgebaseerde voeding

De grootste uitdaging ligt vaak in het verstrekken van soorteigen voeding aan oudere paarden voor gewichtsbehoud. Een gouden regel voor oudere paarden: Het is beter om een paar extra kilo’s op hun ribben te hebben dan te weinig.

Als ze ziek worden, verliezen ze vaak snel gewicht en het lijkt een eeuwigheid te duren voor ze dat gewicht weer terug hebben. Een kleine ‘gewichtsreserve’ is altijd goed voor oudere paarden.

Vanaf begin tot midden 20 krijgen veel paarden gebitsproblemen, een belangrijke oorzaak van vermagering. Wanneer gebitsproblemen zich voordoen, vertraagt het kauwproces, waardoor paarden minder ruwvoer per dag opnemen dan nodig is voor hun onderhoud, zelfs met een ruim aanbod.

Deze problemen nemen steeds verder toe totdat ze op een gegeven moment alleen nog maar het hooi in elkaar kunnen draaien en het dan uitspugen. Omdat paarden van nature ruwvoer eten, kan de hoeveelheid krachtvoer niet willekeurig worden verhoogd, omdat dit kan leiden tot problemen zoals hoefbevangenheid, suikerziekte of symptomen van Cushing. Eigenaren vechten om elke kilo op de ribben van hun paard te houden, een uitdaging die nog groter wordt in de winter wanneer gemakkelijk te kauwen weidegras schaars is.

Als je een geleidelijk gewichtsverlies bij je paard opmerkt, is het cruciaal om het rantsoen onmiddellijk aan te vullen met geweekte hooibrok. Omdat hooibrok niet gekauwd hoeft te worden, kun je met deze methode het ruwvoeraandeel aanvankelijk verhogen of het totale rantsoen op peil houden om het tekort te compenseren. Begin met een kleine hoeveelheid en verdeel de geweekte hooibrokken over zoveel mogelijk kleine maaltijden, zodat het paard ruim de tijd heeft om ze op te eten.

Als het paard in een open loopstal wordt gehouden, moet het indien nodig tijdens het eten worden gescheiden van de kudde. Nadat het paard weer een gezond gewicht heeft bereikt, kan de hoeveelheid hooibrok geleidelijk worden verminderd, waarbij alleen het tekort aan hooi wordt aangevuld om het bereikte gewicht te behouden. De precieze dagelijkse hoeveelheid varieert naargelang de behoeften van het paard en moet individueel worden aangepast. Factoren zoals stress, temperatuur, mate van beweging en vele andere spelen een rol.

Voor een optimaal eiwitgehalte gericht op spieropbouw of -behoud kan het hooibrokken gemengd worden met esparcettebrokken. Als peulvrucht die nauw verwant is aan luzerne, biedt esparcette een nog beter aminozuurpatroon voor de eiwitstofwisseling dan luzerne.

Bovendien bevat esparcette gecondenseerde tannines, die bijdragen aan een stabiel darmmilieu bij paarden en de verbeterde afbraak van voedingsstoffen uit het totale rantsoen vergemakkelijken.

Esparcette moet geleidelijk worden geïntroduceerd, bijvoorbeeld beginnend met 100g, en kan dan worden verhoogd tot 3kg per dag (droog). Het dient geweekt te worden gevoerd en als het om grote hoeveelheden gaat, is het sterk aan te raden om het voer te verdelen over meerdere kleine porties, bij voorkeur gemengd met hooibrok.

Veel oudere paarden hebben een min of meer gevorderde ‘malabsorptiestoornis’. Als gevolg daarvan halen ze steeds minder voedingsstoffen uit hun voedsel. Als gevolg daarvan is het vaak nodig om het paard een overschot aan voedingsstoffen te geven, meer dan het eigenlijk nodig heeft.

Dit geldt niet alleen voor de hoeveelheid ruwvoer, maar ook, en misschien nog wel belangrijker, voor de voorziening van vitaminen en mineralen/sporenelementen. Zorg ervoor dat je oudere paard regelmatig wordt voorzien van hoogwaardig en, indien mogelijk, iets geconcentreerder mineraalvoer. Overweeg hiervoor producten zoals OKAPI Mineraal Puur G Senior, die gemengd kunnen worden met hooipellets.

Krachtvoer alleen in kleine hoeveelheden!

Het is vaak verleidelijk om een mager oud paard snel ‘bij te voeren’ door grote hoeveelheden krachtvoer aan te bieden. Helaas werkt dit niet. Een echte gewichtstoename, vooral in termen van spiermassa, vereist een combinatie van tijd, beweging en een vezelrijk dieet. Het kan echter nodig en aan te raden zijn, vooral in koude winters, om een deel ‘snelle energie’ op te nemen via krachtvoer, aangezien oudere paarden een aanzienlijke hoeveelheid energie moeten besteden aan hun ‘verwarming’.

We stellen voor om gemalen gerst te laten weken samen met de hooibrok. Als algemene richtlijn beperk je het rantsoen tot niet meer dan 0,5 liter per maaltijd en in totaal 1,5 liter per dag. Begin met een kleine hoeveelheid, zoals een half kopje, en verhoog de hoeveelheid heel geleidelijk. Te veel graan voeren verhoogt het risico op hoefbevangenheid en insulineresistentie, vooral omdat oudere paarden moeite kunnen hebben om hun bloedsuikerspiegel goed te reguleren.

Daarom is het aan te raden om granen met mate te gebruiken. Het wordt niet gebruikt om aan te komen, maar om gewichtsverlies te voorkomen, vooral bij extreem lage temperaturen wanneer paarden in koude stallen extra energie verbruiken voor de warmtevoorziening.

Oliën doen meer kwaad dan goed

Het toevoegen van olie aan het voer is populair bij oude paarden. Hoewel het effectief kan zijn voor honden, blijkt dezelfde aanpak schadelijk voor paarden. Gezien het beperkte vermogen van paarden om olie te verteren zonder galblaas, is het toevoegen van slaolie aan hun voer contraproductief. De onverteerde olie belemmert niet alleen een goede spijsvertering, maar verstoort ook de opname van essentiële voedingsstoffen en vormt een toxiciteitsrisico voor de cruciale darmflora van het paard.

Daarom is het aan te raden om geen olie te gebruiken, ook niet bij de hooibrok. Omgekeerd zorgt het toevoegen van een gematigde hoeveelheid oliehoudende zaden aan het voer ervoor dat het paard vetzuren in een bruikbare vorm krijgt, wat de vertering van andere voedingsstoffen vergemakkelijkt. In de winter kun je de hooibrokken aanvullen met lijnzaad, mengsels van wilde zaden of gepelde zonnebloempitten, waardoor het gehalte aan licht verteerbare, essentiële vetzuren wordt verhoogd.

Ze spelen echter geen rol bij het bevorderen van gewichtstoename of energieproductie, maar dienen als essentiële bouwstenen voor regeneratie. Paarden gebruiken ze om talg te produceren, een waterafstotende vacht te behouden en energie te sparen.

Ja tegen eiwit, maar in de juiste kwaliteit

Om het eiwitgehalte van het rantsoen te verhogen en spierverlies te voorkomen, is de toevoeging van esparcette, die makkelijk met hooibrok gemengd kan worden, zeer effectief. Als alternatief kunnen spirulina-algen worden toegevoegd, die niet alleen een uitstekend ontgiftende werking hebben, maar ook een rijke bron van essentiële aminozuren zijn.

Ook deze kan voor de meeste paarden met de hooibrokken gemengd worden. Begin met een kleine hoeveelheid om de paarden te laten wennen aan de relatief sterke smaak.

Spirulina-algen kunnen ook afwisselend met esparcette gebruikt worden. Terwijl spirulina-algen het ontgiftingsmetabolisme ondersteunen, draagt esparcette bij aan het stabiliseren van het darmmilieu. Beide zijn goed voor de algehele stofwisseling van het paard.

Gebruik ook bij oude paarden niet te veel snoepjes. Lekkernijen zoals wortels en appels moeten met mate gegeven worden: een of twee wortels per dag of als alternatief een of twee appels. Te grote hoeveelheden kunnen het spijsverteringsproces aanzienlijk verstoren.

Therapeutische ondersteuning voor de koude maanden

Als een bejaard paard last heeft van problemen met de bloedsomloop, met symptomen als lichte koliek, weersgerelateerde koliek, zware ademhaling, of overmatig zweten, heeft het toedienen van L-carnitine bewezen effectief te zijn.

Vooral oudere paarden hebben vaak een onderliggend tekort aan L-carnitine, wat de energieproductie in de spieren beperkt.

Aanvullende voeding ondersteunt niet alleen de reconstructie van de skeletspieren, maar versterkt ook de hartspier en draagt bij aan de stabilisatie van de circulatie. Dit heeft ook een direct positief effect op de spijsvertering en het algehele metabolisme.

Een ander aandachtspunt voor oudere paarden is artrose. Deze degeneratieve gewrichtsprocessen beginnen meestal tussen de leeftijd van 16 en 20 jaar en nemen toe naarmate het paard ouder wordt. Sportpaarden en zware rassen ervaren vaak meer ernstige gevolgen, maar uiteindelijk kan artrose invloed hebben op paarden van alle soorten.

Om de flexibiliteit van de gewrichten te behouden, is regelmatige, rustige lichaamsbeweging cruciaal. Staan is vergif voor arthrose gewrichten!

Om het risico op gewrichtsproblemen te minimaliseren, is het aan te raden paarden in een rustige groep in een open loopstal of een box met een ruime paddock te houden, en ervoor te zorgen dat ze niet langdurig stilstaan. Om lichte gewrichtsproblemen aan te pakken, kun je overwegen om het paard regelmatig gedroogde rozenbottels te geven. Als alternatief kun je het paard tijdens een boswandeling zijn eigen rozenbottels van een struik laten plukken, waarbij je ervoor zorgt dat ze niet onrijp of rot zijn.

Rozenbottels hebben een licht ontstekingsremmend effect op gewrichten en leveren hoogwaardige vetzuren in hun zaden.

Verspreid over de uitloop zorgen ze voor een leuke winteractiviteit. Als een paard last heeft van kortdurende problemen bij erg nat en koud weer, kun je ook verse gemberwortel – verkrijgbaar in elke supermarkt – door het voer mengen.

Meestal is ongeveer een theelepel verse gember per dag voldoende om een paard met artrose op zulke dagen te helpen.

Het is belangrijk om gember niet langer dan 5 dagen achter elkaar toe te dienen, omdat het volgens de Chinese geneeskunde een krachtig ‘verwarmend’ effect heeft dat de stofwisseling op de lange termijn kan verstoren.

In gevallen waarin de problemen langer aanhouden dan een paar natte en koude dagen, heeft het toevoegen van gemalen duivelsklauw aan het voer zijn effectiviteit bewezen als ontstekingsremmer op kruidenbasis, vooral bij matige tot ernstige artrose.

Het duurt meestal ongeveer twee weken voordat duivelsklauw zijn maximale werking heeft bereikt, en na het stopzetten van de behandeling is een vergelijkbare periode nodig voor volledige afbraak.

Geef duivelsklauw als kuur voor een eerste periode van zes tot acht weken en controleer het effect. Als het paard weer duidelijk slechter beweegt na het stoppen, kan duivelsklauw ook gedurende de hele winter worden toegediend.

Om kraakbeen tenminste gedeeltelijk opnieuw op te bouwen of te onderhouden, kun je glucosaminesulfaat opnemen in het rantsoen van het paard. Groenlipmossel bevat glucosaminesulfaat, waardoor het een veelgebruikte therapeutische keuze is. Groenlipmosselextract, dat veel gebruikt wordt vanwege de voordelen, heeft vaak een sterke visachtige geur en wordt mogelijk niet goed geaccepteerd.

Een paard eet normaal gesproken natuurlijk geen mosselen. De pure synthetische werkzame stof, zoals in OKAPI Synofit, is in dit geval een geschiktere optie. In de regel is een halve theelepel tot een theelepel per dag voldoende om het paard van voldoende voedingsstoffen te voorzien.

Ook Synofit dient als kuur te worden toegediend, ofwel samen met duivelsklauw of direct erna, voor een duur van zes tot acht weken. Als het paard na het stoppen van de behandeling een aanzienlijke afname in mobiliteit vertoont, kan de kuur worden herhaald of kan Synofit continu worden toegediend.

Als bepaalde gewrichten aangetast zijn, heeft het toedienen van bloedzuigers op die gewrichten bewezen effectief te zijn. Paarden met deze aandoeningen hebben ook baat bij keramische beenschermers die aan de getroffen gewrichten worden gedragen, zoals die van CeraTex of Back On Track.

Laat de beschermers in het begin maar kort zitten en houd het paard goed in de gaten. Daarna kan de duur geleidelijk worden verlengd, terwijl je het paard goed blijft bekijken. Als het paard zich ongemakkelijk voelt of probeert de beschermers uit te doen, verkort dan de duur om het welzijn van het paard te garanderen.

Ondersteuning in het voorjaar

Naarmate paarden ouder worden, wordt het verharen een steeds grotere uitdaging, vooral merkbaar in het voorjaar. De zon schijnt al warm en de paarden zitten nog steeds in hun dikke wintervacht! Pak indien nodig de scheerapparaat en geef het paard een “atletische trimbeurt”: scheer vooral een streep in de vacht op de hals en flank.

Hierdoor kan het paard zijn lichaamstemperatuur beter reguleren, waardoor thermische stress wordt vermeden die het cardiovasculaire systeem verder kan belasten. Probeer een volledige scheerbeurt te vermijden.. Indien een paard helemaal niet meer in staat is zijn vacht zelf te wisselen, is het aan te raden om tenminste de vacht op de rug, rond de nieren en de kroep te laten zitten, of in ieder geval langer te laten dan de rest, zodat het bescherming biedt tegen regen en kou. De nek, flanken en buik kunnen meestal zonder problemen worden geschoren. Let gewoon eens op waar de vacht nat wordt als het regent – op deze plekken moet je de vacht laten staan of tenminste langer laten.

Bovendien hebben oudere paarden in het voorjaar vaak baat bij een supplement met ontslakkingskruiden en zwavel. Een verbetering in de vachtwisseling is vaak merkbaar.

Ontslakkingskruiden ondersteunen de nieren, die tijdens de vachtwisseling aanzienlijk worden belast. Zwavel, essentieel voor de haargroei, wordt een cruciaal mineraal tijdens dit proces. Dit mineraal, dat vaak een tekort heeft bij oudere paarden vanwege hun algemene conditie, speelt een essentiële rol bij het behoud van hun algehele gezondheid.

Naarmate een paard ouder wordt, neemt de complexiteit van de verzorging en voeding toe – of het nu gaat om artrose, nierproblemen of de vachtwisseling. Maar ze waarderen de zorg en aandacht die ze krijgen des te meer. Bovendien is het na een uitputtende en therapie-intensieve winter altijd weer een prachtig moment wanneer een 30-jarig paard in het voorjaar weer hinnikend over de wei galoppeert!

Hoe oud is een paard in mensenjaren?

Leeftijd paard	Levensfase	Leeftijd mens
1	Veulen, jaarling	6,5
2	2 jaar oud	13
3	3 jaar oud	18
4	4 jaar oud	20,5
5	Lichamelijk uitgegroeid	24,5
7		28
10		35
13	Middelbare leeftijd	43
17		53
20	Bejaard	60
24		70
27		78
30	Hoogbejaard	85
33		93
36		100